Türkiye’nin ilk ‘modern’ camisi mimarisiyle dikkati çekiyor
Malatya’nın Darende ilçesindeki Abdurrahman Erzincani Camisi, 1960 yılında beşgen prizime şeklinde yapılan ve dönemin ilk modern İslam mimarisini barındıran özelliği ile dikkati çekiyor. Projesini yüksek mühendis mimar Şerif Ali Akkurt‘un hazırladığı caminin 15. yüzyılda yaşamış, hayatının son yıllarını Darende’de geçirmiş ünlü mutasavvıf Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba)’nın kayınpederi âlim- Veli Abdurrahman Erzincani’nin adını taşıyor.
Abdurrahman Erzincani Cami, beş bölümden oluşuyor. İslam’ın beş şartını temsil ediyor. Minare, Hazreti Muhammed (a.s)’ın sancağını temsil ediyor. Cami ise Peygamber efendimizin çadırını temsil ediyor. %20 dışa eğimli bir mimariye sahip. 1960 yılında yapılan Türkiye’nin ilk ‘modern’ camisi
Duvarları yüzde 20 dışa eğimli olarak inşa edilen, beşgen mimarili, 6 köşeli ve yukarıdan bakınca yıldıza benzeyen cami, yanlarında az sayıda penceresi olmasına karşın tavandan aldığı ışıkla aydınlanıyor. Es-Seyyid Osman Hulusi Ateş Efendi Hazretleri’nin öncülüğünde 1960 yılında inşa edilen cami, döneminin beşgen prizma temelli ilk cami olarak Malatya-Kayseri Karayolu’nu kullananların dikkatini çekiyor. Darende’nin Balaban Mahallesi’ndeki caminin din görevlisi Vedat Burç gazetemiz muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’nin 1960 yılında yapılmış ilk İslami mimarisini barından eseri olduğunu söyledi.
Türk-İslam motiflerini taşıyan modern mimari eser olan ibadethanenin alışılagelmişin dışında, ferah ve kullanışlı bir yapı olduğunu dile getiren Burç, “Camimiz, esas olarak İslam’ın 5 şartını simgeler. Beşgen oluşu mimari yapılarda ilktir. Beşgen, dikdörtgen kare gibi motifleri daha önce kullanılmıştır. Minarede de aynı şekilde İslam’ın beş şartını, altı köşesi imanın altı şartını simgeler. Selçuklu eserlerine benzer, kubbe kullanılmamış farklı bir çatı ile kapatılmıştır. Pencere çok olmamasına rağmen projede güneş ışığı direk yansımıyor. Işık içeri endirekt olarak tavandan yansıyarak içeri girer. Mekan bir bütündür ve içinde kolon yoktur. Duvarlar yukarıya doğru açılarak geniş bir iç hacim sağlanmıştır.” dedi.
Her detayı tasarım harikası
Ana mekanında direk ve kolon bulunmayan caminin modern mimarili yapısına uygun olması için son olarak minber, mihrap ve kürsü üçlemesini eklendiğine değinen Burç “Burası çok özel bir mekan, dolayısıyla her detayında tasarım harikası olacak şekilde düzenlemeler yapılmış. Caminin yapımında büyük katkıları bulunan Hulûsi Efendi’den sonra kurduğu vakfı da hala imar ve ihyasını yürütmekte. Görenlerin şaşırdığı ve sıradışı kabul ettiği bu yarım asırlık camii, bazı teknik üniversitelerde ders konusu olarak örnek gösterilmektedir.” diye konuştu. İlginç mimarisi ve minaresi ile beldenin tanıtımına katkı sağlayan cami, yolcuların ve ziyarete gelenler tarafından kayıt altına alınarak fotoğraflanıyor.
Abdurrahman Erzincani’nin Hayatı
Halvetiyye tarikatının önemli halkalarından biridir. Şeyh Safiyyüddin Erdebilî’nin halifelerindendir. Şeyh Hamid-i Veli (Somuncu Baba)’nin Şeyh Abdurrahman-ı Erzincânî’nin kızı Necmiye Sultan ile evlendiği rivayet edilmektedir. Yıldırım Beyazıt devri mutasavvıflarındandır. Timur’un Anadolu’yu istila etmesiyle Amasya, Tokat, Kastamonu ve Çankırı civarlarına gelir. Uluviran köyünde, Beğ Mescidi mahallesinde evlatları ve torunları vardır. Somuncu Baba ile Seyyid Abdurrahman-ı Erzincânî arasında, mürşitleri itibariyle manevî bir bağ bulunduğu bilinmektedir. Zira birinin mürşidi Safiyyüddin Erdebilî’dir; diğerininki ise Alaaddin Ali Erdebilî’dir. Her ikisinin de aynı dönemlerde Darende’de bulunduğu kesindir, arşiv belgeleri bunu göstermektedir. Hayatının son dönemlerinde Darende’nin Balaban Kasabasında ikamet etmiş ve burada yaklaşık 1432 (h.835) tarihinde vefat etmiştir.
Abdurrahman-ı Erzincânî’nin büyük bir bilgin olduğu kaynaklarda geçmektedir. Bizans devletinin izniyle İstanbul’un fethinden önce Ayasofya’da tevhidle ilgili bir toplantı düzenlenmiş ve karşılıklı münazara sonunda 40 hristiyan din adamının müslüman olmasına vesile olduğu rivayet edilmiştir. Peygamber Efendimiz (s.a.s)’in temiz neslinden gelmektedir.
Kaynak: AA – Ayhan İşcen
Abdurrahman Erzincani Cami Fotoğrafları
